Du học Nhật Bản mỗi bạn nên trang bị cho mình những kiến thức về văn hóa, ẩm thực,
phong tục, lối sống của người Nhật để có thể hòa nhập nhanh chóng và yêu hơn
đất nước, con người nơi đây.
Có thể không phải ai cũng hợp khẩu
vị đồ Nhật, nhưng nếu nói đến những nền ẩm thực đẹp mắt và tinh tế hàng đầu thì
món Nhật chắc chắn phải lọt top. Không giống bất kì nền ẩm thực nào trên thế
giới, món Nhật xinh đẹp như một tác phẩm nghệ thuật dù đó là món ăn bình dân,
hàng ngày hay là các món ăn cho dịp trọng đại. Dựa trên nền tảng các quy tắc
sau, món ăn của người Nhật luôn toát lên tinh thần duy mỹ và tính triết lý sâu
sắc.
"Số 5 thần thánh" mà bạn
cần biết nếu muốn nấu và thưởng thức món ăn Nhật trọn vẹn là: 5 màu, 5 vị, 5
phương thức nấu, tạo nên bộ ba gọi là Tam Ngũ. Không chỉ là nền tảng
giúp ẩm thực Nhật Bản phát triển rực rỡ như ngày nay, Tam Ngũ còn làm nên chế
độ ăn làm tăng tuổi thọ của người Nhật, và bạn có thể áp dụng nó vào chính những
bữa ăn hàng ngày của mình!
Go shiki – Nguyên tắc 5 màu sắc
Nhìn vào đĩa thức ăn của người Nhật,
bạn thường cảm thấy nó đẹp và rực rỡ vô cùng đúng không? Không phải tự dưng mà
món Nhật lại bắt mắt, nghệ thuật nấu ăn của người Nhật giống như vẽ tranh vậy:
Mỗi món và cả mỗi bữa nữa đều phải hội tụ 5 màu sắc cơ bản, tạo nên phần ăn hài
hòa và còn đủ giá trị dinh dưỡng. 5 màu cơ bản trong món Nhật chính là:
- Trắng: Từ cơm. thịt cá, củ cải, nấm tuyết…
- Đỏ: Từ các loại thịt đỏ như bò, cá hồi,
trứng cá…
- Xanh: Từ rau lá xanh, củ màu xanh…
- Vàng: Từ các loại rau củ có màu vàng cam,
các loại nấm quý, trứng, nhím biển…
- Đen: Bao gồm cả các màu thẫm như tím,
nâu… từ thịt nướng, nấm, cà tím, rong biển, nước tương…
Một cách ví dụ về sự phối màu trong
nấu nướng của người Nhật: Hãy "mổ xẻ" một khoanh sushi là thấy ngay
thôi!
5 màu sắc này xuất hiện trong mọi
ngóc ngách của ẩm thực Nhật Bản, từ riêng một món ăn đến cả mâm cơm. Có thể bạn
sẽ thấy "phát khiếp" vì cái sự bày biện khi ăn của người Nhật, chén
này một tí và đĩa kia một ít, nhưng ý nghĩa sau thói quen này sẽ khiến bạn bất
ngờ. Không chỉ làm bữa ăn thêm đẹp với màu sắc phong phú, hài hòa, 5 nhóm màu
này cũng đại diện cho các nhóm dinh dưỡng thiết yếu. Ngoài ra, nó còn tượng
trưng cho 5 nguyên tố tự nhiên căn bản: Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ. Sẽ chẳng
phải ngoa nếu nói rằng, trong mỗi đĩa thức ăn xinh đẹp ấy, chứa đựng tinh hoa
của cả đất trời.
Nakayama
Kaneyoshi – một học giả người Nhật cho biết: Hòa mình và đồng nhất với thiên
nhiên là xúc cảm tiềm ẩn trong cội nguồn đời sống tinh thần của người Nhật Bản.
Go mi – Nguyên tắc 5 vị
Tuy rất thích đẹp nhưng người Nhật
còn thích ăn ngon nữa, nên hương vị vẫn là yếu tố hàng đầu, thể hiện qua nguyên
tắc phối hợp 5 hương vị hài hòa: Mặn – chua – ngọt – đắng – umami.
Mặn, chua, ngọt, đắng thì quá quen
thuộc, nhưng còn umami thì sao? Hiểu nôm na thì đây là vị ngọt thịt, được người
Nhật khám phá từ lâu đời và biến nó thành đặc trưng, giúp phân biệt ẩm thực
nước mình với ẩm thực thế giới. Khác với vị ngọt của đường, umami được miêu tả
là vì ngọt thanh nhưng kéo dài, đọng lại trên đầu lưỡi và yết hầu, bạn có thể
tìm thấy nó trong nước dùng, các món nướng và hầm. Nó cũng có thể hiểu rộng ra
là "vị ngon" - món ăn không có umami thì không thể xem là ngon.
Nếu bạn thắc mắc tại sao món Nhật
luôn thanh nhẹ lạ kì – thì bí quyết nằm ở umami đấy. Người Nhật luôn cố gắng
giữ được vị ngọt tinh khiết trong thịt cá bằng cách nấu nướng tối giản, cốt giữ
sao cho thịt tươi và ngọt tự nhiên mà không phải nêm nếm quá nhiều. Vị thanh
nhẹ này không chỉ tốt cho sức khỏe, mà sâu xa trong nó còn thể hiện thái độ
trân trọng tự nhiên của người Nhật: Thiên nhiên ban cho họ món gì thì họ ăn món
đấy, không muốn thay đổi quá phức tạp.
Học
giả người Nhật Eiichi Aoki cho rằng: Tinh thần hợp tá, chứ không phải là mối
quan hệ đối kháng được phát triển giữa người Nhật và môi trường tự nhiên xung
quanh.
Các gia vị thường thấy trong món
Nhật đều đại diện cho 5 vị:
-
Mặn:
từ tương
-
Ngọt:
từ mirin
-
Chua:
từ giấm gạo
-
Đắng:
từ matcha
-
Umami:
từ cơm, thịt
Một món ăn ngon là phải có đủ 5 vị
này, trong đó những cái mặn, chua, ngọt, đắng là sự bổ trợ giúp umami nổi bật.
Hương vị tự nhiên chính là đặc trưng riêng giúp ẩm thực Nhật Bản đứng vững và
sánh ngang với các nền ẩm thực lớn khác – đơn cử như ẩm thực Pháp ưa chế biến
và nêm nếm cầu kì.
Go hoo – 5 cách chế biến
Có màu sắc đẹp, có gia vị ngon chưa
đủ, còn phải biết cách nấu thì món Nhật mới ngon được. Trông ẩm thực Nhật có vẻ
thanh tao, dung dị, nhưng kì thực người Nhật đã áp dụng đủ phương pháp nấu
nướng tinh vi, tới mức đầu bếp David Chang cũng đồng thời là chủ nhà hàng đoạt
giải James Beard đã phải thốt lên: “Đằng nào người Nhật cũng có thể nấu và ăn
mọi thứ!”
Sơ sơ thì khi nấu ăn, người Nhật
thường dùng 5 cách nấu là hầm, nướng, hấp, rán, luộc. Chúng rất quen
thuộc nhưng với người Nhật, kĩ thuật đòi hỏi cao hơn so với tưởng tượng của
chúng ta nhiều. Dù là nấu bằng cách nào thì món ăn cũng không được mất đi vị
ngọt và độ ẩm tự nhiên – gắn chặt với quy tắc phải có vị Umami ở trên.
Để giữ thức ăn ngon ngọt tự nhiên
thì người Nhật luôn cố gắng sử dụng nguyên liệu tươi. Họ ăn thực phẩm theo màu
để chúng ở trạng thái tươi ngon nhất, nấu vừa phải để không chừa món thừa qua
đêm, những loại thịt ăn sống không ngon thì dùng để hấp, nướng… giúp tăng mùi
vị. Tùy vào đặc trưng của thực phẩm mình có, người Nhật sẽ linh hoạt chọn ra
phương pháp hợp lý để vị tươi ngon này được bộc lộ.
Quy tắc Go Hoo cũng giúp bữa ăn trở
nên phong phú hơn. Không có chuyện một bữa ăn kiểu Nhật chỉ có toàn món chiên
hay món hấp, mà phải cân bằng giữa các kiểu nấu để bớt ngán ngấy. Chỉ cần
"nghía" qua một mâm cơm kiểu Nhật là bạn thấy ngay quy tắc này:
-
Hấp:
cơm
-
Nướng:
cá nướng
-
Luộc:
súp miso
-
Hầm:
khoai tây
-
Rán:
thịt rán
Kết
Văn hóa Nhật Bản nói chung và ẩm thực Nhật nói riêng luôn là đề tài khiến chúng ta tò mò, hứng thú. Không cần
hoa mĩ cầu kì, các triết lý sâu sắc của người Nhật thể hiện ngay trong cách ăn,
cách nấu hàng ngày của họ. Câu chuyện và quy tắc Tam Ngũ không chỉ giúp bạn
hiểu về cách nấu món Nhật, hay cho bạn kinh nghiệm nấu nướng thơm ngon và bổ
dưỡng hơn, mà thông qua đó còn thể hiện rất rõ phẩm chất dân tộc tuyệt vời của
người Nhật: Tình yêu thiên nhiên, sự khéo léo và hài hòa, tất cả tập hợp trong
một tổng thể duy mĩ là những món ăn vừa ngon, vừa đẹp, vừa ý nghĩa.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét